منوچهر صهبائی و ثبت تاریخ موسیقی سمفونیک ایران
محمود خوشنام – در برنامه‌های پیشین از مجموعه «موسیقی پیشرو در ایران» از چند رهبر ایرانی سخن گفتیم که ارکسترهای بین‌المللی را رهبری می‌کردند. اکنون به یکی دیگر از این دانش‌آموختگان در عرصه موسیقی پیشرو ایران می‌پردازیم: منوچهر صهبائی.
منوچهر صهبائی تحصیلات آغازینش را در تهران، در هنرستان عالی موسیقی نزد حسین ناصحی آغاز کرد و علاوه بر فراگیری نواختن ساز «اُبوا» (hautbois) مبانی آهنگسازی را نیز آموخت.
صهبائی به‌عنوان نوازنده «اُبوا» سال‌ها با ارکستر سمفونیک تهران همکاری داشت و پس از پایان تحصیلاتش در بخش موسیقی دانشکده هنرهای زیبا نیز به تدریس موسیقی پرداخت.
او در سال‌های پیش از انقلاب با همکاری تالار رودکی، انجمن فیلارمونیک تهران و ژونس موزیکال کنسرت‌های پرشماری را در شهرستان‌های ایران سازمان داد و سرانجام در سال ۱۳۵۴ برای ادامه تحصیل در رشته رهبری و موسیقی‌شناسی رهسپار اروپا شد.
منوچهر صهبائی در اروپا در چند مسابقه بین‌المللی موسیقی با موفقیت شرکت جست و به مدت ۱۲ سال با ارکستر سمفونیک شهر سن گالن در سوئیس همکاری کرد.
صهبائی پایان‌نامه‌اش در دانشگاه استراسبورگ در فرانسه را درباره تاریخ موسیقی سمفونیک در ایران نوشت. او برای مستند ساختن پایان‌نامه دانشگاهی‌اش شماری از آثار سمفونیک آهنگسازان ایرانی را به رهبری خودش اجرا و در چند سی دی ثبت و ضبط کرده است. او به این ترتیب دست به کاری زده که معمولاً بر عهده کارگزاران فرهنگی دولت‌هاست.
|
●ویدئو: چهارگاه با اجرای منوچهر صهبائی
|
جالب است که منوچهر صهبائی در ضبط آثار موسیقی پیشرو یک سی دی را به لومر فرانسوی، رییس بخش موسیقی نظام دارالفنون در دوران ناصرالدین شاه اختصاص داده است. لومر در این قطعات که برای پیانو نوشته شده، موسیقی ایران را دستمایه اصلی‌اش قرار داده است. لومر نزدیک به ۴۰ سال در ایران زندگی کرد، شاگردانی را پرورش داد که پس از او عنان موسیقی پیشرو را به‌دست گرفتند.
یکی از شاگردان لومر، غلامحسین خان مین‌باشیان بود. او علاوه بر سرپرستی سازمان‌های موسیقی به آهنگسازی نوآورانه نیز می‌پرداخت. پس از مین‌باشیان بر شمار آهنگسازان افزوده شد و حتی موسیقیدانان سنتی، چون علینقی وزیری و روح الله خالقی به آن‌سو متمایل شدند.
هرچند که این فرایند تا امروز ادامه یافته، اما شمار زیادی از آهنگسازان پیشرو در گمنامی مانده‌اند. کار منوچهر صهبائی با توجه به این کمبودهاست که ارزش پیدا می‌کند. این‌کار اگر ادامه پیدا کند، تاریخچه ماندگاری از موسیقیدانان پیشرو در ایران برای ایندگان فراهم می‌آید.
گفتنی‌ست که منوچهر صهبائی در زمان حاکمیت جمهوری اسلامی یکی – دو سالی به رهبری ارکستر سمفونیک تهران منصوب شد، اما او نیز در چنبره آشفتگی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی از پای درآمد و از کار رهبری ارکستر سمفونیک تهران کناره گرفت.
برای آشنایی بیشتر با منوچهر صهبائی و آثار او برنامه زیر را بشنوید:
[1]
مجموعه «موسیقی پیشرو در ایران» از محمود خوشنام در رادیو زمانه:
درآمدی بر موسیقی پیشرو ایران [2]
جلوه‌‌های تازه در موسیقی ملی ایران [3]
امین‌الله حسین و موسیقی رمانتیک ملی [4]
روبیک گروگوریان و گردآوری ترانه‌های محلی [5]
ثمین باغچه‌بان و پیوندش با ادبیات ایران [6]
حسین ناصحی، بنیانگذار صداخانه ملی ایران [8]
مرتضی حنانه و بازسازی ترانه‌های مورد پسند مردم [9]
هوشنگ استوار و «سوئیت ایرانی» [10]
حشمت سنجری و تابلوهای ایرانی‌اش [11]
مصطفی کمال پورتراب و آموزش موسیقی در ایران [12]
هرمز فرهت و مفهوم «دستگاه» در موسیقی ایران [13]
حسین دهلوی، از خردورزترین آهنگسازان معاصر ایران [14]
محمد تقی مسعودیه، پایه‌گذار موسیقی اتنوموزیکولوژی در ایران [15]
احمد پژمان و نئورمانتیسم در موسیقی ایران [16]
آثار و اندیشه‌های امانوئل ملیک اصلانیان [17]
فرهاد مشکات و نفی لطافت و ظرافت در موسیقی [18]
درخشش‌‌های لوریس چکناواریان [19]
کامیابی‌ها و ناکامی‌های علی رهبری [20]
[21]
