«کامبیز، اکنون تو برای همیشه آزاد هستی»

یکشنبه عصر، صدها ایرانی، هلندی و همچنین از ملیت‌های دیگر، در مراسم یادبود کامبیز روستایی شرکت کردند. این پناهجوی ۳۶ ساله ایرانی که درخواست پناهندگی‌اش در هلند رد شده بود، چهارشنبه، ششم آوریل، در وضعیت نابسامان روحی در آمستردام خودسوزی کرد.

[1] 

این برنامه یادبود از سوی «پلاتفورم مبارزه با نژادپرستی و حذف» که به کوشش فعالان هلندی و غیرهلندی اداره می‌شود سازماندهی شده بود.

فرنگیس اوسیوند، سخنگوی انجمن زنان علیه بازگرداندن پناهجویان، از نخستین سخنرانان این گردهمایی بود. او خواستار همبستگی بیشتر بین ایرانیان شد و شعری از برتولت برشت، شاعر آلمانی را برای حاضران خواند:
«آمدند کمونیست ها بردند، گفتم بمن چه! من که کمونیست نیستم / آمدند سوسیالیست ها را بردند، گفتم بمن چه من! من که سوسیالیست نیستم / آمدند و آمدند و بردند و بردند / وقتی نوبت به من رسید، دیگر کسی نمانده بود / کسی نمانده بود که اعتراضی کند!...»

در ادامه یِلِ کلاس، وکیل سوسیالیست، سخنرانی کوتاهی در اعتراض به سیاست‌های پناهندگی در هلند ایراد کرد و گفت: «من علیه مرزهایی هستم که انسان‌های فقیر را از سرمایه‌داران جدا می‌کند.»

آخرین سخنران، لونکه لمیر، از «پلاتفورم مبارزه با نژادپرستی و حذف» بود. او گفت: «ما امروز اینجا هستیم برای بدرود گفتن با یک مرد ایرانی که برای داشتن آزادی و یک زندگی امن به هلند آمد. او در کشورش امنیت نداشت. او در کشورش آزادی نداشت اما در اینجا هم امیدی برای او پیدا نشد. کامبیز در قفس روند پناهندگی گرفتار شد.»

این فعال هلندی در پایان سخنان کوتاهش، از حاضران دعوت کرد که به کامبیز بیاندیشند و در سکوت، گل‌هایی را که برای گردامیداشت یاد او آورده‌اند در محل خودسوزی‌اش بگذارند.

دقایقی بعد، گروهی از ایرانیان به شعاردادن علیه حکومت ایران پرداخت و چند جدال لفظی بین تعداد اندکی از شرکت‌کنندگان پیش آمد. چند نفر از پناهجویان ایرانی که هنوز موفق به دریافت پاسخ پناهندگی از سوی هلند نشده بودند به سیاست‌های این کشور معترض بودند و تعدادی دیگر، عملکرد هزاران پناهنده ایرانی را که پس از دریافت گذرنامه هلندی بلافاصله به ایران سفر کرده‌اند را از دلایل پدید آمدن چنین شرایطی ارزیابی می‌کردند.

کامبیز روستایی به دلیل آنچه وکیل او، فرانک فان هارن، «محکم نبودن مدارک» عنوان کرد در حدود هفت سال پیش، پاسخ منفی اداره مهاجرت در هلند را دریافت کرد ولی به حضور غیرقانونی خود در این کشور ادامه داد. وی حدود نه ماه را نیز به همین دلیل در زندان گذراند.

صاحب یک سوپرمارکت ایرانی در غرب آمستردام به «زمانه» گفت: «آقای روستایی از مشتریان ما بود و به گفته خودش یک مهندس برق بود ولی به خاطر وضعیت اقامت‌اش، اجازه کار نداشت.»

خودسوزی کامبیز روستایی در یکی از پر رفت‌وآمدترین مناطق آمستردام، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های هلندی داشت. فیلمی تکان‌دهنده از لحظات خودسوزی او از سوی یکی از رهگذران ضبط شده که تا کنون صدها هزار نفر آنرا تماشا کرده‌اند.

پرویز نوشیرانی، از دوستان نزدیک کامبیز روستایی، به «زمانه» گفت، پیکر کامبیز، بامداد دوشنبه به سفارت ایران در لاهه تحویل داده می‌شود تا به ایران منتقل شود. او در مراسم به ایرانیانی که علیه رهبر ایران شعار می‌دادند گفت: «خانواده کامبیز از ایران خواسته‌اند که در مراسم، علیه حکومت ایران شعار داده نشود.» ولی کسی به سخنان او توجه نکرد.
 

یکشنبه عصر، در گردهمایی یادبود این پناهجوی ایرانی در آمستردام، علی صفویان، ترانه «مرغ سحر» را با سه‌تار بلوط خزرایی، اجرا کرد. بسیاری از ایرانیان نیز برای اجرای این ترانه، به‌یاد کامبیز روستایی، با او هم‌آوا شدند. بیش از سیصد نفر در مراسم شرکت کردند که حدود نیمی از آنها را غیرایرانیان تشکیل می‌دادند.

دست‌کم سی و دو هزار ایرانی در هلند زندگی می‌کنند و بسیاری از آنها را پناهندگان تشکیل می‌دهند. موج ورود ایرانیان به هلند به سال‌های پایانی دهه ۱۹۸۰ تا سال‌های میانی دهه ۱۹۹۰ بازمی‌گردد. پس از سرکوب حرکت‌های اعتراضی در سال ۲۰۰۹ در ایران نیز هلند، بسیاری از پناجویان ایرانی را پذیرفته است و بسیاری دیگر نیز همچنان در انتظار دریافت پاسخ هستند. یکی از ایرانیان در مراسم روز یکشنبه در جدال لفظی خود به دیگر ایرانیان ‌می‌گفت: «با هزاران امید، کارخانه‌اش را در ایران بسته و برای سرمایه‌گذاری در هلند درخواست پناهندگی داده ولی دولت هلند به او پاسخ منفی داده است.»

محل خودسوزی پناهجوی ایرانی در میدان دام، همچنان مملو از گل، شمع، پرچم ایران و پلاکاردهای شعار علیه دولت ایران و سیاست‌های پناهندگی هلند است. بسیاری نیز نامه‌های کوتاهی را به هلندی، پارسی و انگلیسی خطاب به کامبیز نوشته‌اند. در یکی از این یادداشت‌ها به زبان انگلیسی در کنار عکس او، نوشته شده:
«کامبیز، اکنون تو برای همیشه آزاد هستی...»

عکس‌‌ها از پژمان اکبرزاده / زمانه: pejman@radiozamaneh.com [2]

گوشه‌هایی از مراسم یادبود کامبیز روستایی در آمستردام: