سینمای هرت‌آباد
مجتبا یوسفی‌پور - یک هفته تعطیلی و عزاداری طبعاً بر سینمای ایران نیز تأثیر می‌گذارد. به این جهت گزارش این هفته، در اصل تنها گزارش دو و یا سه روز کاری سینمای ایران است. این هفته در کنار آخرین اخبار تولید و اکران سینمای ایران، نگاهی داریم به حاشیه‌های موفقیت فیلم "جدایی نادر از سیمین" به همراه نظرات موافقان و مخالفان این فیلم، پاسخ ابراهیم حاتمی‌کیا به ماجرای انتقادش از اصغر فرهادی و بالاخره در حاشیه هفته می‌پردازیم به ماجرای پاسخ تند رخشان بنی‌اعتماد، سینماگر خوش‌نام سینمای ایران به گفته‌های فرج‌الله سلحشور، فیلمساز ارزشی.
در راه اسکار
این‌روزها یکی از بحث‌های رایج میان سینمادوستان ایرانی، صحبت پیرامون فیلم "جدایی نادر از سیمین" و بخت آن در اسکار امسال است.
هفته گذشته این فیلم توانست به موفقیت‌های تازه‌ای دست یابد و امید سینمادوستان ایرانی برای دست‌یافتن به اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی‌زبان امسال را افزایش دهد. در سیر تازه موفقیت‌های این فیلم، "جدایی نادر از سیمین" موفق شد طاووس نقره‌ای جشنواره فیلم "گوا" در هند را از آن خود کند و اصغر فرهادی موفق به بردن جایزه بهترین کارگردانی از این جشنواره شد. پس از آن این فیلم در چهاردهمین دوره جوایز فیلم مستقل بریتانیا توانست جایزه بهترین فیلم خارجی را به نام خود کند. پس از آن منتقدان مجله "سایت اند ساند" در معرفی برترین فیلمهای سال ۲۰۱۱، رتبه دوم را به فیلم "جدایی نادر از سیمین" و رتبه دهم را به فیلم "این یک فیلم نیست" ساخته جعفر پناهی اختصاص دادند.
از سوی دیگر، کمپانی سونی که مسئولیت پخش این فیلم در آمریکا را بر عهده دارد، با راه اندازی وب‌سایتی ویژه و ساخت پیش‌پرده‌ای تازه، مقدمات نمایش عمومی این فیلم (به شکل محدود) در آمریکا را از ۳۰ دسامبر امسال فراهم کرده است. (لینک وب‌سایت فیلم در پایان مطلب)
اما این موفقیت‌ها، همه را خوشحال نکرده و همچنان در برخی از رسانه‌های راستگرای داخلی حملاتی به این فیلم انجام می‌شود.
برای مثال وب‌سایت "بولتن نیوز" در مطلبی با تیتر "جدایی نادر از سیمین فیلم ایرانی نیست" ضمن حمله به فیلم و فیلمساز نوشت: "فیلم جدید فرهادی اگر چه نادر را از سیمین جدا کرد، ولی اصغر فرهادی را به پاریس پیوند داد (...) به نظر می‌رسد که فرهادی در تلاش است در مسیری که اکنون گلشیفته فراهانی انتخاب کرده، یعنی بازی در فیلمهای درجه چندم غربی و یا خوانندگی با گروه‌های نه چندان مطرح و یا تهیه فیلم‌هایی در راستای سیاه‌نمایی زندگی ایرانیان و فرار از ایران و نشان دادن زندگی ایده‌آل در خارج از کشور و اینچنین موضوعات دشمن‌پسندی پای نهد."
جدایی نادر از سیمین و دورخیز برای اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی‌زبان سال
در این مطلب از انتخاب این فیلم توسط انجمن منتقدان آمریکا برای بهترین فیلم خارجی سال به عنوان مهر تائیدی بر این مدعا نام برده شده است.
"همشهری ۲۴" نیز در مصاحبه‌ای با ابراهیم فیاض، نظرات مشابه‌ای را منتشر کرد. در این مصاحبه فیاض در ارتباط با فیلم "جدایی نادر از سیمین" گفت: "مثلا «جدایی نادر از سیمین» سینمای ایرانی نیست، سینمای اروپایی است. چون اروپایی‌ها هم خوب بهش جایزه دادند! چون می‌گوید زندگی ایرانی بد است، باید از زندگی ایرانی فرار کرد. باید از اینجا رفت. این معلوم است که بیگانه‌گراست و فرهنگ ایرانی را بد می‌داند (...) فیلم تمام ابعادش فرار از ایران است."
طبعاً برخی از سینمادوستان و سینماگران نیز در این زمینه به اظهار نظر پرداختند. ابوالحسن داوودی، فیلمساز، با اشاره به اینکه بعد از نخستین نمایش فیلم در جشنواره، آن را نماینده‌ای شایسته جهت معرفی به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی دانسته است، در ارتباط با سیر موفقیت‌های این فیلم به روزنامه بانی‌فیلم گفت: "مسئولان سینمایی چندان از این موفقیت‌ها خرسند نمی‌شوند. تصور می‌کنم «جدایی نادر از سیمین» بیشتر به خانواده سینمای ایران تعلق دارد تا مسئولان سینمایی."
علی معلم: در همه جای دنیا برای سینما احترام زیادی قائل هستند، اما در اینجا فیلمسازی که جایزه می‌گیرد نه تنها مورد احترام واقع نمی‌شود، بلکه همکارانش نیز به او ناسزا می‌گویند.
علی معلم، تهیه‌کننده و منتقد سینمای ایران نیز همچون داوودی اعتقاد دارد که بی‌شک فیلم "جدایی نادر از سیمین" امسال در فهرست پنج نامزد اصلی اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسی‌زبان قرار خواهد گرفت. او با بیان اینکه "متأسفانه دوستانی هستند که متوجه این نکته نیستند که موفقیت یک فیلم ایرانی در جشن اسکار فقط موفقیت آن فیلم نیست، بلکه کنجکاوی نسبت به سینمای ایران ایجاد می‌کند"، حمله‌ها به این فیلم را ناشی از "لجاجتی کودکانه" خواند و افزود: "چرا ما تصور می‌کنیم موفقیت‌ها را فقط خودمان باید به دست آوریم و اگر فرد دیگری به این موفقیت رسید، آدم متوهمی است؟"
او همچنین در ارتباط با برخورد برخی از سینماگران گفت: "در همه جای دنیا برای سینما احترام زیادی قائل هستند، اما در اینجا فیلمسازی که جایزه می‌گیرد نه تنها مورد احترام واقع نمی‌شود، بلکه همکارانش نیز به او ناسزا می‌گویند و این رسم جدیدی است که در سینمای ایران توسط آقای حاتمی‌کیا پایه‌گذاری شده است."
به هرحال، فارغ از همه این جنجال‌ها و حاشیه‌ها، خوشبختانه موتور موفقیت‌های فیلم "جدایی نادر از سیمین" مدتهاست روشن شده است و دیگر هیچ مقام و مسئولی توانایی آن را ندارد تا با تنگ‌نظری و یا سنگ‌اندازی آن را متوقف کند. پس تنها باید منتظر ماند و امیدوار گفت: پیش به سوی اسکار!
حاتمی‌کیا پاسخ می‌دهد
اگر خواننده این گزارش‌های هفتگی باشید، حتماً ماجرای انتقاد ابراهیم حاتمی‌کیا از اصغر فرهادی به بهانه تجلیل از فیلم "یه حبه قند" را به یاد می‌آورید. این همان ماجرایی است که در مطلب بالا، علی معلم با اشاره به آن، حاتمی‌کیا را "پایه‌گذار رسم جدید ناسزا گفتن به همکاران در سینمای ایران" می‌خواند.
پس از انتشار نامه حاتمی‌کیا، انتقادهای بسیاری متوجه او شد و بسیاری در وب‌سایت‌های مختلف به او حمله کردند، کاریکاتورش را کشیدند و حتی برخی دلیل سخنان حاتمی‌کیا را حسادتش به موفقیت‌های اصغر فرهادی عنوان کردند.
ابراهیم حاتمی‌کیا: مسئله حاتمی‌کیا ماندن خودم است که هزینه دارد. بخشی با توقیف فیلم‌هایم، بخشی با همین فریادها
در تمام این مدت حاتمی‌کیا واکنش خاصی نشان نداد. تا اینکه هفته گذشته و پس از خوابیدن هیاهوها، این سینماگر در گفت‌وگویی با هفته‌نامه "چلچراغ" به این ماجراها واکنش نشان داد. از آنجا که پیشتر سخنان برخی از مخالفان او را در اینجا منعکس کرده‌ایم، انصاف حکم می‌کند تا مهمترین بخش‌های سخنان حاتمی‌کیا را نیز منتشر کنیم.
در این گفت‌وگو، حاتمی‌کیا با اشاره به اینکه "چیزی که من به آن اشاره داشتم هیچ ربطی به سینما به مفهوم هنر سینما ندارد و دردی است فراتر از دنیای سینما که در آن وادی دیگر دوست و همکار و برادر نمی شناسند" در ارتباط با واکنش‌ها گفت: "احساس می‌کنم بعد از نامه به میرکریمی پیاده‌نظام در اینترنت آرایش جنگی گرفته که متأسفانه حافظه‌شان مثل ماهی سه ثانیه است و هیچ حریم و حرمتی به گذشته قائل نیست."
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اتهام حسادت به فرهادی افزود: "این فریادی بود و اگر مماشات می‌کردم، آیندگان این بزدلی را بر من نمی‌بخشیدند. برای من ایران و ایرانی نامی نیست که صرفاً در شناسنامه‌ام ثبت شده باشد. هشت سال از عمر جوانی‌ام را به بهای جانم هزینه دادم و به عنوان یک سرباز بر خودم حقی قائلم که از آن دفاع کنم. حتی اگر همه دوستدارانم از من برنجند. وارونگی همین بس که متهم به حسادت شدم." و در انتها گفت: "مسئله حاتمی‌کیا ماندن خودم است که هزینه دارد. بخشی با توقیف فیلم‌هایم، بخشی با همین فریادها."
خبرهای کوتاه
اولین خبر اینکه سرانجام مجتبی میرطهماسب، مستندساز بازداشتی روز شنبه به قید وثیقه از زندان آزاد شد. این مستندساز از ۲۶شهریورماه به اتهام همکاری با شبکه فارسی "بی‌بی‌سی" بازداشت شده بود.
تمبر یادگاری فیلم "یه حبه قند" با نقش پوستر طراحی شده توسط عباس کیارستمی منتشر شد. علاقمندان این فیلم می‌توانند این تمبر را با مراجعه به وب‌سایت فیلم دانلود کنند. همچنی این تمبر در سینما استقلال تهران، محل نمایش فیلم نیز به تماشاگران عرضه خواهد شد.
مجتبی میرطهماسب مستندساز بازداشتی به قید وثیقه آزاد شد
فیلم "سعادت‌آباد" با حضور حامد بهداد، یکی از بازیگران این فیلم در سالن "امپایر تیاتر" تورنتو به نمایش درآمد و مورد استقبال ایرانیان ساکن این شهر قرار گرفت. علی سرتیپی، پخش‌کننده این فیلم گفته است که به علت استقبال بالای تماشاگران، نمایش عمومی این فیلم در هفته‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت و پس از آن این فیلم در شهرهای ونکوور و لس‌آنجلس نیز اکران خواهد شد. به گفته پخش‌کننده‌های این فیلم، "سعادت‌آباد" نخستین فیلم ایرانی است که با فرمت "بلو-ری" در سینماهای آمریکا و اروپا به روی پرده رفته است.
میرمحمد تجدد، بازیگر قدیمی سینمای ایران به دلیل سکته مغزی درگذشت. تجدد در طول دوران کاری خود در فیلمهای چون "صادق‌کرده"، "قیصر"، "تنگنا"، "سرب" و "گروهبان" ظاهر شده و با برخی از بهترین کارگردانان سینمای ایران کار کرده بود.
و بالاخره اینکه از روز چهارشنبه، فیلم "شیرین" ساخته عباس کیارستمی به صورت تک‌سانس در پردیس سینمایی آزادی به نمایش در خواهد آمد.
خبرهای تولید
سرانجام فیلمبرداری فیلم "نارنجی‌پوش" بیست و پنجمین ساخته داریوش مهرجویی در لوکیشن چادر رفتگران در منطقه سعادت‌آباد تهران به پایان رسید. تدوین این فیلم توسط هایده صفی‌یاری ادامه دارد و دوستداران مهرجویی امیدوار هستند امسال در جشنواره فیلم فجر این فیلم را ببینند.
حمید بهمنی فیلمبرداری تازه‌ترین فیلمش "غریبه" را در شهرک سینمایی دفاع مقدس آغاز کرد. در این فیلم بازیگرانی چون جمشید هاشم‌پور، محمدرضا شریفی‌نیا، بهنوش طباطبایی و کوروش تهامی بازی می‌کنند. گروه قرار است تا به مدت یک ماه در ایران به فیلمبرداری ادامه دهند و پس از آن بخش‌های دیگر کار در لبنان فیلمبرداری شود. پیش از این قرار بود بخشهایی از فیلم در عراق فیلمبرداری شود که با منتفی شدن این موضوع، صحنه‌های مربوط به این بخش‌ها همه در شهرک سینمایی فیلمبرداری خواهند شد.
گروه فیلمبرداری فیلم "یکی می‌خواد باهات حرف بزنه" به تهران آمدند. پس از پایان فیلمبرداری بخش‌های کرمان و شمال این فیلم، گروه هم‌اکنون در بیمارستانی در حوالی بلوار ارتش مشغول به کار هستند. این فیلم به کارگردانی منوچهر هادی ساخته می‌شود و بازیگرانی چون شهاب حسینی، آنا نعمتی، حمیدرضا پگاه و یکتا ناصر در آن بازی می‌کنند.
تازه‌ترین عکس از داریوش مهرجویی سر صحنه فیلم "نارنجی‌پوش"
مهرشاد کارخانی تازه‌ترین فیلمش "اکباتان" را با حضور بازیگرانی چون سروش صحت، سحر قریشی، شاهد احمدلو و مزدک میرعابدینی جلوی دوربین برد. فیلمبرداری فیلم از شانزدهم آذرماه در شهرک اکباتان تهران آغاز شده است. فیلم اقتباس آزادی از فیلم "فرار از تله" ساخته زنده‌یاد جلال مقدم است و فیلمنامه آن توسط خود کارخانی نوشته شده است.
و آخرین خبر اینکه مستند "ساکن صحرای سکوت" به کارگردانی الهام قره‌خانی و امیرمهرتاش مهدوی و تهیه‌کنندگی جمشید مشایخی و هادی منبتی برای حضور در جشنواره فیلم فجر آماده می‌شود. در این مستند در گفتگو با هنرمندانی چون جمشید مشایخی، داریوش مهرجویی، ژاله علو، مرتضی احمدی، مسعود کیمیایی، کیومرث پوراحمد، احدرضا درویش و برخی دیگر از هنرمندان سینمای ایران، زندگی هنری زنده‌یاد خسرو شکیبایی بازیگر سینمای ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در بخشهایی از این مستند نیز با همسر و فرزندان خسرو شکیبایی گفت‌وگو شده است.
خبرهای اکران
با توجه به تعطیلی چندروزه سینماها، بالطبع آمار فروش فیلمهای روی پرده نیز تغییر چندانی نکرده‌اند و همچنان "سعادت‌آباد" با فروش ۹۷۰ میلیون تومانی خود، صدرنشین جدول فروش سینماهای تهران است.
از این هفته سه فیلم تازه نمایش عمومی خود را در سینماهای تهران آغاز می‌کنند.
سرانجام فیلم "اسب حیوان نجیبی است" به کارگردانی عبدالرضا کاهانی از روز ۱۸ آذرماه در گروه سینمایی عصر جدید جایگزین فیلم "پیتزا مخلوط" شد. این فیلم در نخستین روز توانست در تهران حدود ۱۷ میلیون تومان فروش داشته باشد.
تازه‌های اکران: پوستر دو فیلم "اسب حیوان نجیبی است" و "در امتداد شهر"
"اسب حیوان نجیبی است" داستان چند نفر است که از ساعت ده شب تا حوالی بامداد ناخواسته با هم همراه می‌شوند. در این فیلم بازیگرانی چون رضا عطاران، حبیب رضایی، پارسا پیروزفر، مهتاب کرامتی، کارن همایونفر، باران کوثری، مهران احمدی، بابک حمیدیان، ماهایا پطروسیان، اشکان خطیبی، پانته‌آ بهرام و احمد مهرانفر بازی کرده‌اند. گفته شده است، این فیلم با انجام حذفیاتی حدود پنج دقیقه، موفق به دریافت پروانه نمایش شده است. همچنین این فیلم برای پخش تیزرهای تلویزیونی دارای کلام و یا حاوی بخشهایی از فیلم با مشکل ممنوعیت مواجه است و برای تبلیغ تلویزیونی تنها مجاز است تا از تیزرهای ساخته شده بر اساس عکس‌های فیلم استفاده شود.
از ۲۳ آذرماه نیز فیلم "در امتداد شهر" ساخته علی عطشانی در گروه سینمایی قدس جایگزین فیلم "پرتقال خونی" خواهد شد. "پرتقال خونی" تاکنون موفق شده است حدود ۴۴۰ میلیون تومان در تهران فروش داشته باشد. "در امتداد شهر" در ۲۵ سینمای تهران و ۱۵ سینمای شهرستان به نمایش در خواهد آمد و گفته شده است که زمان نسخه فعلی کوتاه‌تر شده و به ۸۰ دقیقه کاهش پیدا کرده است. در این فیلم محمدرضا گلزار، آنا نعمتی، نیکی کریمی، امیرحسین آرمان، فرزاد حسنی، آتیلا پسیانی، رضا رشیدپور، سارا خوئینی‌ها، مهران رجبی، خاطره حاتمی، حسین سلیمانی، محمدرضا داوود‌نژاد، محمد عمرانی، مائده طهماسبی، حمیدرضا آذرنگ، امیر حسین مدرس، مسعود پاکدل و گوهر خیراندیش بازی کرده‌اند و فرمان فتحعلیان نیز حضوری افتخاری در آن داشته است.
داستان فیلم درباره سرقت از یک جواهرفروشی است که در پی آن محمدرضا گلزار، ستاره سینما گروگان گرفته می شود و روایت هایی موازی از زندگی آدم‌هایی که با این اتفاق درگیر ماجراهای خاصی می‌شوند به تصویر کشیده شده است.
و بالاخره فیلم "۳۳ روز" ساخته جمال شورجه در گروه سینمایی استقلال جای فیلم "یه حبه قند" را خواهد گرفت. "یه حبه قند" بعد از ۵۴ روز نمایش توانسته است به فروشی حدود ۸۵۰ میلیون تومان در تهران دست یابد. البته با توجه به اینکه هنوز کف فروش فیلم "یه حبه قند" پائین نیفتاده است، ممکن است این فیلم همچنان به نمایش خود ادامه دهد.
و آخر اینکه شورای صنفی نمایش اعلام کرده است که نمایش فیلم "راه آبی ابریشم" ساخته محمد بزرگ‌نیا نیز به علت "محتوای فرهنگی آن" یک هفته دیگر تمدید می‌شود. این فیلم تا اینجا بعد از ۴۷ روز نمایش عمومی، تنها توانسته است تا حدود ۲۸۰ میلیون تومان در تهران فروش داشته باشد و با توجه به پائین آمدن کف فروشش، قاعدتاً باید به اکران خود پایان دهد. البته حمایت از فیلمهای فرهنگی عمل پسندیده‌ای است، اما آیا معنی این جمله این است که دیگر فیلم‌هایی که مجبور به پایان دادن به نمایش عمومی خود هستند فاقد "بار فرهنگی" هستند؟ یا اینکه حضور بنیاد سینمایی فارابی و معاونت سینمایی در پشت فیلم "راه آبی ابریشم" بار فرهنگی ویژه‌ای به این فیلم بخشیده است؟
حاشیه هفته: حاشیه‌ای مهم‌تر از اصل!
در حاشیه هفته قبل، اشاره کردیم به تازه‌ترین سخنان فرج‌الله سلحشور و تأکید او بر گفته‌های پیشین خود در ارتباط با سینمای ایران.
هفته گذشته، رخشان بنی‌اعتماد، فیلمساز نام‌آشنای سینمای ایران و مادر باران کوثری، یکی از بازیگران زن سینمای ایران و امضا‌کننده نامه پنج بازیگر زن به فرج‌الله سلحشور، در نامه‌ای سرگشاده پاسخی داد به گفته‌های تازه سلحشور. این نامه بالطبع در بسیاری از رسانه‌های داخلی بازتاب آنچنانی نیافت و گویا بسیاری ترجیح دادند تا تنها بازگوکننده توهینهای سلحشور باشند و بس.
در حاشیه این هفته، متن کامل نامه کوتاه رخشان بنی‌اعتماد را بازنشر می‌کنیم که هرچند مربوط به حواشی سینمای ایران است، اما از دردی سخن می‌گوید که بسیاری از اصلهای سینمای ایران را دچار مشکل کرده است. خود نامه به اندازه کافی گویا هست:
من، رخشان بنی‌اعتماد، به عنوان مادر ناصالحان خانواده سینما، نه جواب به یاوه‌گو ، که بیداد این هرت‌آباد بی‌صاحب را ، در میانه میدان فریاد می‌زنم!
" چندی پیش تازه به دوران سینما رسیده‌ای، دهان باز کرد و آنچه در خور خودش بود به بازیگران سینما نسبت داد. با خود گفتم جواب ابلهان خاموشی است و در فضای عفونت‌زده‌ی حاضر، همان بهتر که چشم بر عجایب اتفاقیه هر روز و گوش بر کوس گفته‌های توهم‌زا و هوهوی کرکسان و ناکسان ببندی. پنج بازیگر جوان که "همه" دخترم بودند، تاب نیاوردند و جوابی محترمانه در شأن خودشان و نه در حد پاسخ به گوینده، دادند. امروز در خبرها می‌خوانم که گوینده دهان‌لجن‌زده، مصداق پاسخ را "بلند کردن چوب و فرار گربه دزده "تعبیر کرده است. چوب را باید بر فرق فضای فرهنگی و هنری کوبید که زمانه را به نفع بردن و خوردن و بزرگ‌نما شدن آدم کوتوله‌ها گردش داده است که با دهان گشاد و نظر تنگ، دنیا را از زاویه‌ی عقل نارس و امیال سرکوب‌شده‌شان می‌بینند.
گربه‌دزد‌ها، گرگ‌های حریص چشم و دل سیری‌ناپذیر، بر سر سفره‌های رانت‌های اعطایی هستند که با امکانات نامحدود کارفرما می‌شوند و سی‌ریال‌ها می‌سازند و امرمشتبه بر خود می‌شوند که کاری کرده‌اند کارستان...! به حکم اعتقادات مورد ادعای خود گوینده، او باید به شلاق مجازات تهمت، سیاه و کبود شود، اما می‌دانم برخورد مدنی و شکایت به محکمه بردن در این وانفسا، در پیچش و خمش حامیان ایشان ره به ترکستان می‌برد. هم او افاضه کرده است که پاسخ‌گویان ناصالح‌اند. من، رخشان بنی‌اعتماد، به عنوان مادر ناصالحان خانواده سینما، نه جواب به یاوه‌گو ، که بیداد این هرت‌آباد بی‌صاحب را ، در میانه میدان فریاد می‌زنم."
در همین زمینه:
وب‌سایت فیلم "جدایی نادر از سیمین" [1]
::ماجرای نامه ابراهیم حاتمی‌کیا و کنایه‌هایش به اصغر فرهادی در گزارش سینمایی هفته-رادیو زمانه: [2]:
وب‌سایت فیلم "یه حبه قند" [3]
پیش‌پرده فیلم "اسب حیوان نجیبی است"
[4]
